سندرم پیریفورمیس – شناخت علل وعلائم به همراه راه درمان

احتمالا شما در مورد سیاتیک شنیده اید .چرا که اکثر پدر و مادر ها درگیر این عارضه هستند . درد سیاتیک ،دردی است که از باسن شروع شده و به سمت یک پا یا هر دو پا امتداد پیدا می کند . یکی از علت های ایجاد سیاتیک ،سندرم پیریفورمیس است . سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق می افتد که عضله پیریفورمیس به عصب سیاتیک فشار وارد کند. عامل این اتفاق آسیب ،تورم و اسپاسم عضلانی در پیریفورمیس است . این سندرم باعث درد یا بی حسی در باسن ،لگن یا بالای ساق پا شود . در اکثر موارد با چند هفته استراحت کردن این سندرم از بین می رود اما در موارد شدیدتر حتما باید به فیزیوتراپی مراجعه کنید تا با تمرینات به بهبودی و انعطاف پذیری این عضله کمک کنید . برای شناخت کافی سندرم پیریفورمیس ، عواملی که باعث ایجاد این عارضه می شوند و راههای درمان آن با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.شما می توانید از طریق تخصصِی ترین موسسه یعنی کلینیک فیزیوتراپی باران با فیزیوتراپیست های ما در ارتباط باشید واز مشاوره و معاینه ی فیزیوتراپی رایگان استفاده نمایید تا به راحتترین شکل ممکن درمان شوید .

شما عزیزان میتوانید با این لینک با موسسه فیزیوتراپی باران در ارتباط باشید و در رابطه بااین عارضه به رایگان از فیزیوتراپی مشاوره بگیرید.

مباحث مورد بررسی

سندرم پیریفورمیس چیست ؟
تفاوت بین سندرم پیریفورمیس و سیاتیک چیست؟
علت ایجاد سندرم پیریفورمیس چیست؟
علائم سندرم پیریفورمیس
چگونه از ایجاد سندرم پیریفورمیس پیشگیری کنیم ؟
تشخیص سندرم پیریفورمیس
مدیریت و درمان
نقش فیزیوتراپی در درمان سندرم پیریفورمیس
چگونه از خودم در برابر سندرم پیریفورمیس مراقبت کنم ؟
سوالات متداول

سندرم پیریفورمیس چیست؟

سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق می افتد که عضله پیریفورمیس به عصب سیاتیک فشار وارد کند و منجر به درد یا بی حسی در باسن و پشت ساق پا شود . این درد می تواند در یک پا یا در هر دو پا رخ دهد .پیریفورمیس یک عضله صاف وباریک است که از پایین ستون فقرات تا بالای ران امتداد دارد و عصب سیاتیک هم در زیر این عضله قرار دارد .اکثر حرکات پایین تنه توسط این عضله (پیریفورمیس) انجام می شود . عصب سیاتیک هم از پشت باسن به سمت پاهای شما قرار دارد . این عصب یکی از بزرگترین وطولانی ترین عصب در بدن محسوب می شود .

تفاوت بین سندرم پیریفورمیس و سیاتیک چیست؟

درست است که هر دو مورد روی عصب سیاتیک اثر می گذارد اما تفاوت هایی هم وجود دارد .که به شرح زیر است :

سیاتیک – شرایطی مانند فتق دیسک و یا تنگی نخاع می تواند باعث سیاتیک شود .علائم سیاتیک معمولا در قسمت پایین تنه خود را نشان می دهد یعنی قسمت باسن و ساق پا تا پایین را درگیر می کند . سندرم پیریفورمیس – فقط شامل فشار عضله پیریفورمیس به عصب سیاتیک در قسمت باسن می باشد . علائم آن شبیه شبیه به سیاتیک است اما درگیری آن در یک منطقه بیشتر است .

علت ایجاد سندرم پیریفورمیس چیست؟

هرعاملی که باعث فشار پیریفورمیس به عصب سیاتیک شود می تواند دلیلی برای ایجاد سندرم پیریفورمیس شود .حال شایع ترین علت های ایجاد این سندرم عبارتند از :

ملتهب شدن خود عضله پیریفورمیس یا بافت های اطراف آن .
درد عضلانی .
ایجاد زخم در عضله.

که این مسائل ممکن است از :موارد زیر ناشی شود :

دویدن ،پریدن و از پله ها بالا رفتن در صورتی که عضله پیریفورمیس به اندازه کافی قوی نیست .
صدمه دیدن لگن ،باسن ویا ساق پا در مواردی مانند تصادف .
نداشتن فعالیت های بدنی در طول روز .
آسیب رساندن به پیریفورمیس به دلیل بلند کردن وسایل به صورت نامناسب .
گرم نکردن بدن قبل از فعالیت های بدنی یا انجام حرکات تکراری مانند دویدن در مسافت های کیلومتری
نشستن های طولانی مدت (مانند کارمندان پشت میز نشین).

اما برخی افراد هستند که آناتومی بدنشان از همان ابتدا مسبب ایجاد سندرم پیریفورمیس می شود .که پزشکان متخصص به این عارضه سندرم پیریفورمیس اولیه می گویند .

علائم سندرم پیریفورمیس

یکی از رایج ترین علائم این سندرم داشتن سیاتیک است . بااین حال امکان دارد که علائم دیگری را نیز تجربه کنید .این علائم اکثرا در پشت پا گزارش شده است .که عبارت است از :

بی حسی و سوزن سوزن شدن در باسن که امکان دارد تا پشت پا امتداد داشته باشد .
حساس شدن عضلات باسن
نشستن برای فرد سخت می شود و مشکل ایجاد می کند
زمانیکه فرد فعالیتی را انجام می دهد در باسن و پاها ایجاد می شود .

گاهی اوقات درد در باسن و پاها آنقدر شدید است که که فرد را ناتوان می کند به صورتی که فرد نتواند کارهای مهم و روزمره خود (انجام کارهای منزل ،رانندگی و …) را انجام دهد.

چگونه از ایجاد سندرم پیریفورمیس پیشگیری کنیم ؟

درست است که گاهی اوقات خود ورزش باعث ایجاد سندرم پیریفورمیس می شود اما با داشتن ورزش های منظم در برنامه روزانه خود می توانید خطر این سندرم را کاهش دهید . چرا که با ورزش کردن عضلات قوی و منعطف می شود و سالم می ماند .بنابراین می توانیم با رعایت کردن موارد زیر از آسیب های جدی به پیریفورمیس جلوگیری کنیم .این موارد شامل :

قبل از اینکه فعالیت های بدنی یا تمرین شدید را شروع کنید بدن خود را گرم کنید و حتما از تمرینات کششی در برنامه گرم کردن استفاده کنید .
شدت فعالیت های ورزشی خود را به مرور افزایش دهید .
از دویدن روی تپه یا سطح ناهموار چه به سمت بالا و یا پایین خود داری کنید .
افرادی که پشت میز نشین هستند حتما بعد از مدت مشخص از جای خود بلند شوند و فعالیت های کششی انجام دهند .

اگر جزء افرادی هستید که قبلا دچار سندرم پیریفورمیس شده اند باید بیشتر مراقب خود باشند چون امکان دارد که دوباره این سندرم عود کند .بنابراین تمریناتی که فیزیوتراپ به آنها آموزش داده ، باید مرتب انجام دهید تا از عود آن جلوگیری کنید .

تشخیص سندرم پیریفورمیس

اگر فردی چندین هفته در باسن وپشت پاهای خود درد وبی حسی را تجربه می کند باید به پزشک مراجعه کند . همچنین اگر فردی علائمی که ذکر شده را داشته باشد اما به صورت دائمی نیست بلکه چند مدت یکبار خود را نشان می دهد هم باید به پزشک مراجعه کند تا از بروز موارد شدیدتر جلوگیری کند . در زمان مراجعه پزشک ابتدا سابقه پزشکی شما را می بیند ،بعد از آن سوالاتی در رابطه با علائم ،کشیدگی عضلات و اینکه اخیرا زمین خورده اید را از شما می پرسد . حتما تمامی اطلاعات را با پزشک خود در میان بگذارید حتی اگر مطمئن نیستید که این موارد در ایجاد این عارضه نقش داشته باشد. سپس پزشک یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد .پزشک یکسری حرکات روی پای شما انجام می دهد تا بداند که پای شما در چه موقعیتی درد دارد . پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای اطمینان برای شما تجویز کند .این آزمایشات می تواند شامل –

اسکن (MRI) یا اسکن (CT) : این آزمایشات می تواند به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد فرد آرتریت یا پارگی دیسک دارد یاخیر .

سونوگرافی : اگر پزشک تشخیص دهد که سندرم پیریفورمیس دارید ،با سونوگرافی از عضله پیریفورمیس صحت آن را بررسی می کند .

مدیریت و درمان

در اغلب موارد سندرم پیریفورمیس با درمان های ساده بهبود پیدا می کند .درمان های این عارضه شامل موارد زیر باشد:

درمان های غیر جراحی

استراحت : با استراحت کردن ودوری کردن از فعالیت‌هایی که علائم شما را بدتر می کند ،می تواند علائم شما را کاهش دهد و در مراحل اولیه با استراحت این عارضه بهبود پیدا می کند .
استفاده از یخ و گرما : استفاده همزمان از کمپرس یخ و کمپرس گرم به صورت مداوم روی باسن یا پاهای خود می تواند از تورم آن بکاهد . به این صورت انجام می شود : یک کمپرس یخ را درون پارچه ای بپیچانید (تا مستقیما روی پوست قرار نگیرد) و روی موضع قرار دهید . به مدت 15 تا 20 دقیقه روی آن نگه دارید .سپس از یک پد حرارتی با دمای پایین روی موضع به مدت 15 تا 20 قرار دهید . اینکار را چند بار در طول روز انجام دهید تا درد و تورم تسکین پیدا کند .
مصرف داروهای (NASID) : مصرف مسکن های بدون نسخه – مانند ایبوپروفن (Advil) یا ناپروکسن (Aleve) می تواند به شما کمک کنند تا درد شما را تسکین دهند .
فیزیوتراپی : با مراجعه به فیزیوتراپی می توان درد و بی حسی این سندرم را بهتر و راحت تر درمان کرد .فیزیوتراپ با انجام حرکات کششی و تقویتی ،قدرت و انعطاف پذیری را به عضله پیریفورمیس برگرداند .

درمان جراحی

اصولا پزشکان جراحی سندرم پیریفورمیس را توصیه نمی کند اما اگر فرد هنوز درد دارد و سایر درمان ها روی آن جواب نداده است ، برای کاهش فشار از روی عصب سیاتیک از جراحی استفاده می کنند . در جراحی ممکن است – عضله پیریفورمیس را برش دهند یا بافت اسکار یا سایر منابع فشار را بردارند .

نقش فیزیوتراپی در درمان سندرم پیریفورمیس

درمان های غیر تهاجمی :

تزریق کورتیکواستروئیدها – در مواردی که سندرم پیریفورمیس شدیدتر است می توان با تزریق کورتیکو استروئید التهاب عضله را تسکین داد .

تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) – یکی دیگر از راه های تسکین عضله استفاده از تحریک الکتریکی است. دستگاه TENS- بارهای الکتریکی را از طریق پوست به اعصاب می فرستد . این انرژی اعصاب را تحریک و سیگنال های درد را مختل می کند .

درمان های تهاجمی :

ماساژ : برای کاهش تنش عضله پیریفورمیس ابتدا باید موضع درد را ماساژ دهید . بعد از آن می توانید تمرینات کششی را انجام دهید تا انعطاف پذیری عضله را بهبود دهید .

تمرینات کششی و تقویتی:

نکته : قبل از شروع حرکات کششی ابتدا عضلات را با فوم غلتک و توپ ماساژ دهید و با انجام تمرینات در صورتی که درد داشتید آن تمرین را توقف کنید .

ماساژ با رول فوم

این تمرین عضله پیریفورمیس را آزاد می کند و فشار را از روی عصب کاهش می دهد .چگونه انجامش بدهیم:روی یک فوم رول شده بنشنید . مطابق شکل روبرو پای آسیب دیده خود را روی زانوی سالم خود قرار دهید .کمی به سمت ناحیه آسیب دیده خم شوید ودر یک نقطه خود را نگه دارید .30 ثانیه در آن حالت بمانید . سپس دریک نقطه دیگری همین کار را ادامه دهید .

خود را با استفاده از توپ ماساژ دهید
با استفاده از توپ می توان عضله را تحریک کرد .در زمان فشار وارد کردن به ناحیه آسیب دیده مراقب باشید که زیاده روی نکنید .چگونه انجامش بدهیم:با توجه به شکل روی زمین بنشینید. حال توپ ماساژ را زیر باسن قسمت آسیب دیده قرار دهید و دستان خود را در پشت خود روی زمین قرار دهید . پای سالم را روی پای آسیب دیده قرار دهید (مطابق با شکل) . نقاط آسیب دیده و اطراف آن را توسط توپ بین 30 تا 60 ثانیه نگه دارید و سپس به نقاط دیگر بروید .

کشش عضلات پیریفورمیس:

استرچ پیریفورمیس ایستاده
این تمرین عضله پیریفورمیس را در یک موقعیت کشیده قرار می دهد و موجب تسکین درد آن می شود .این کار می تواند به عصب سیاتیک استرس وارد کند .چگونه انجامش بدهیم: پای آسیب دیده خود را روی مطابق شکل روی میز قرار دهید تا کشش ایجاد شود .در صورتی که کشش را در باسن احساس نکردید ،کمی به جلو خم شوید .این وضعیت را به مدت 30 تا 60 ثانیه نگه دارید .2 ست این تمرین را انجام دهید .

کشش هیپ/پیریفورمیس به پشت

این تمرین عضله پیریفورمیس و ماهیچه های اطراف آن را کش می دهد و تنش عصب سیاتیک را نیز کم می کند .چگونه انجامش بدهیم:به پشت دراز بکشید و پاهای خود را صاف کنید .حال پای آسیب دیده را از روی زانوی سالم رد کنید و فیکس نگه دارید (مطابق شکل روبرو). زانوی آسیب دیده را با دست مخالف بگیرید و به سمت همان شانه بکشید .20 تا 30 در این حالت بمانید .2- 3 این ست را تکرارکنید .

ژست کبوتر
این تمرین موجب کشش عضله پیریفورمیس و باسن می شود .چگونه انجامش بدهیم:چهار زانو بنشینید . پای آسیب دیده را در جلو قرار دهید و پای سالم را تا جایی که می توانید از پشت بکشید (مطابق شکل) .در صورتی که می خواهید کشش عمیق تری داشته باشید ،کمی به جلو خم شوید . 20 تا 30 ثانیه در این حالت بمانید . 2 تا 3 این ست را تکرار کنید .

تقویت عضله پیریفورمیس :

پل گلوت

این تمرین به تقویت عضلات مرکزی، گلوتئال و پشت شما کمک می کند.چگونه این کار را انجام دهید:به پشت دراز بکشید . زانوهای خود را خم کنید و پاشنه های پاها را صاف روی زمین قرار دهید .بازوها را در کنار تنه قرار دهید . حال باسن خود را فشار دهید و در همین حین باسن خود را از روی زمین بلند کنید .5 ثانیه دراین حالت بمانید و به آرامی به حالت شروع بازگردید . 10 ست این تمرین را تکرار کنید .

بلند کردن ساق پا (ربایش)

این تمرین باعث تقویت عضله گلوتئوس مدیوس که یک تثبیت کننده مهم لگن است کمک می کند.چگونه انجامش بدهیم:به پهلو دراز بکشید پاهای خود را هم راستای بدن قرار دهید .به آرامی پای بالایی را بالا ببرید .در حین بالا رفتن پا زانو را صاف نگه دارید و انگشتان پا در تمام مدت به سمت جلو بکشید . 10 بار این حرکت برای هر طرف تکرار کنید . برای تثبیت بدن می توان این تمرین را به صورتی انجام دهید در حالی که پای پایینی را خم کرده اید .

چگونه از خودم با سندرم پیریفورمیس مراقبت کنم؟

در صورتی که به سندرم پیریفورمیس دچار شده اید ،باید در طول درمان یکسری موارد را رعایت کنید :

فعالیت هایی که باعث ایجاد سندرم پیریفورمیس می شود ویا اینکه این سندرم را تحریک می کند خودداری کنید . برای مثال اگر در زمان دوچرخه سواری عضله پیریفورمیس شما تحریک می شود .حداقل به مدت چند روز آن را با ورزش دیگری جایگزین کنید .
بافت باسن (عضله پیریفورمیس و ماهیچه های اطراف آن)را صورت عمقی ماساژ دهید و با تمرینات کششی آن را شل کنید.
به صورت منظم وبرحسب زمان بندی مشخصی از روی صندلی (پشت میز کار).بلند شوید ،راه بروید و بدناتن را کش بدهید .این مورد مخصوص کسانی است که پشت میز نشین هستند یا رانندگانی که به مدت طولانی رانندگی می کنند .
در صورت درد و تورم می توان با مصرف داروهای NSAID طبق دستور العمل مشخصی درد را کاهش داد .
در طول روز می توانید از کمپرس سرد یا کمپرس گرم برحسب اینکه کدامیک از آنها به شما می سازد .می توانید چندین بار در روز استفاده کنید .

از ورزش های سنگین مانند : وزنه برداری خودداری کنید.

سوالات متداول

این سندرم برای چه کسانی خطرناک است ؟

هر شخصی که به مدت طولانی می نشیند برای مثال – افراد پشت میز نشین یا افرادی که طولانی مدت پای تلویزیون می نشینند در معرض خطر ابتلا هستند .

با سندرم پیریفورمیس از چه ورزش هایی باید اجتناب کرد؟

ورزش هایی که نشستنی هستند مانند دوچرخه سواری و ورزش هایی که حرکات تکراری دارند مانند دویدن

آیا ماساژ پیریفورمیس توصیه می شود؟

بله .با ماساژ دادن می توان تنش و گرفتگی عضله پیریفورمیس را کاهش داد. برای ماساژ می توانید از فوم غلتک یا توپ تنیس کمک بگیرید .طبق ورزش هایی که در بالا ذکر شده است .

آیا سندرم پیریفورمیس دائمی است؟

در صورتی که فرد مبتلا به سندرم درمان انجام دهد و اصلاح سبک زندگی خویش را تغییر دهد ،بهبود می یابد .اما اگر فردی درمان را انجام ندهد به آسیب های عصبی جدی مبتلا می شود که ی تواند فرد را تا پایان عمرش درگیر کند .

ورزش براي درمان سندروم پيريفورميس

از روی دست و زانو شروع کنید و پشت خود را در وضعیت خنثی قرار دهید.پشت خود را قوس دهید، سر خود را بالا بیاورید و استخوان دم خود را به بیرون فشار دهید و با ستون فقرات خود یک ظرف درست کنید.این موقعیت را حفظ کنید.
در مرحله بعد، با کشیدن سر استخوان و دم و کشیدن ناف به سمت ستون فقرات، پشت خود را به سمت بالا خم کنید.این موقعیت را نگه دارید و سپس تکرار کنید.

از روی دست ها و زانوها شروع کنید و دست ها را زیر شانه ها و زانوها را زیر باسن خود قرار دهید.عضلات شکم خود را سفت کنید و پشت خود را گرد کنید و به سمت پایین به سمت زانوهای خود نگاه کنید.باسن خود را به سمت پاشنه پا پایین بیاورید، بازوهای خود را جلوتر از خود دراز کنید.
به حالت اولیه برگردید، نگاه خود را به سمت جلو حرکت دهید و پشت خود را قوس دهید.باسن خود را به سمت جلو و روی زمین بیندازید، بیشتر از پشت خود ادامه دهید و نگاه خود را به سمت سقف حرکت دهید.به موقعیت شروع برگردید و ادامه دهید، اجازه دهید حرکت به جریان بیفتد.

به پشت دراز بکشید و هر دو زانو را خم کنید. یک زانو را به سمت سینه خود در آغوش بگیرید.دیگری را برای پیوستن به آن بیاورید. از بازوهای خود برای بغل کردن زانوها تا جایی که راحت می توانید استفاده کنید.

از دست ها و زانوها شروع کنید، دست ها را زیر شانه ها و زانوها را زیر باسن قرار دهید.پشت خود را صاف و باسن خود را در وضعیت خنثی نگه دارید.
یک دست خود را بالا بیاورید و آرنج خود را صاف نگه دارید.اطمینان حاصل کنید که بدن و باسن شما در طول این حرکت حرکت نمی کند.بازو را پایین بیاورید و تکرار کنید

و در آخر

همانطور که در مقاله خواندید سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق می افتد که به عصب سیاتیک فشار وارد شود . این عضله در واقع با نشستن های طولانی مدت می تواند به عصب فشار وارد کند .درد ،بی حسی و یا سوزن سوزن شدن در باسن از علامت های اصلی این سندرم می باشد . در اکثر موارد با استراحت و انجام درمان های ساده می توان این سندرم را درمان کرد.اما باید در نظر داشت مراجعه به فیزیوتراپی و انجام تمرینات کششی تورم را کاهش می دهد و علاوه بر آن از عود کردن دوباره ان جلوگیری می کند .بنابراین فیزیوتراپی یک درمان مناسب برای این سندرم است . شما می توانید از طریق تخصصِی ترین موسسه یعنی کلینیک فیزیوتراپی باران با فیزیوتراپیست های ما در ارتباط باشید واز مشاوره و معاینه ی فیزیوتراپی رایگان استفاده نمایید تا به راحتترین شکل ممکن درمان شوید .

دسته‌بندی نشده