مفصل آکرومیوکلاویکولار (Acromioclavicular)AC بخشی از کمربند شانه است.مفصل AC در جایی بین تیغه شانه و استخوان ترقوه قرار دارد . در اکثر اوقات ،ضربه به شانه مانند افتادن به روی قسمت خارجی شانه و همچنین استفاده بیش از حد از شانه مانند بلند کردن وزنه های سنگین به صورت مکرر نیز ممکن است باعث آسیب واختلال در مفصل AC شود . این نوع از آسیب ها معمولا در جوانانی که حدود سنی 20 تا 35 سال را دارند شایع تر است و مردان 5 برابر بیش تر از زنان دچار آسیب های مفصل AC می شوند . همچنین ورزشکاران در رشته هایی مانند فوتبال ،دوچرخه سواری ،اسکی و هاکی نسبت به سایر ورزشکاران بیشتر در معرض این آسیب هستند . درد وتورم از نشانه های بارز این اختلال محسوب می شود . استفاده از داروهای ضد التهابی و مراجعه به فیزیوتراپی از جمله راهکارهای مناسب برای درمان این نوع آسیب است . فیزیوتراپیست هافیزیوتراپیست حامد بهادری فر متخصصان حرکت هستند . آنها می توانند اختلال مفصل AC شناسایی کنند و به بهترین شکل آن را درمان کنند به صورتی که نیازی به جراحی نباشد . برای شناخت کافی آسیب مفصل AC ، عواملی که باعث ایجاد این عارضه می شوند و راههای درمان آن با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.شما می توانید از طریق تخصصِی ترین كلينيك یعني كلينيك تخصصي فیزیوتراپی باران با فیزیوتراپیست های ما در ارتباط باشید واز مشاوره و معاینه ی فیزیوتراپی رایگان استفاده نمایید تا به راحتترین شکل ممکن درمان شوید .
مباحث مورد بررسی
- اختلال مفصل AC (آکرومیوکلاویکولار) چیست ؟
- آناتومی مفصل AC
- چه چیزی باعث آسیب های مفصل AC می شود؟
- درجات اختلال مفصل AC
- علائم اختلال مفصل AC
- آیا می توان از این آسیب یا شرایط پیشگیری کرد؟
- چگونه می توان اختلال مفصل AC را تشخیص داد ؟
- مدیریت ودرمان
- نقش فیزیوتراپی در درمان اختلال مفصل AC
- سوالات متداول
مفصل AC (آکرومیوکلاویکولار) چیست؟
مفصل AC (Acromioclavicular) یک مفصل کوچک بین آکرومیون )تیغه شانه( و استخوان ترقوه است. این مفصل بین اسکلت بدن و بازو یک پیوند ایجاد می کند . در واقع این مفصل نقش مهمی در استفاده از بازو (بالا و پایین بردن بازو) دارد . مفصل AC از یک کپسول و رباط کوچک AC Joint که باعث ثبات می شوند تشکیل شده است . درست است که رباط های مفصل AC نسبتا ضعیف هستند اما دو رباط بسیار قوی نیز وجود دارد که استخوان ترقوه را به نقاط دیگری از تیغه شانه به نام کوراکوئید متصل می شوند . به این رباط ها ،رباط های مخروطی و ذوزنقه ای گفته می شود که به عنوان رباط های کوراکوکلاویکولار شناخته می شوند . این رباط ها ترقوه را در جای خود نگه داشته و از جابجایی آن به سمت بالا جلوگیری می کند .
آناتومی مفصل AC
شانه از سه استخوان تشکیل شده است: کتف (تیغه شانه)، استخوان بازو (استخوان بالای بازو) و ترقوه (ترقوه).قسمتی از کتف که به آن سقف شانه می گویند به استخوان ترقوه متصل می شوند – به این منطقه آکرومیون می گویند . محل اتصال آکرومیون و ترقوه ،مفصل AC را تشکیل می دهد . این مفصل تا حدودی مانند دیگر مفصل ها از دو استخوان که به هم متصل شده اند تشکیل شده اما با یک ویژگی منحصر به فرد که باید انعطاف پذیر نیز باشد .انتهای استخوان ها توسط غضروف مفصلی پوشیده شده است . این غضروف یک سطح نرم ولاستیکی ایجاد کرده و به استخوان اجازه می دهد که در حین حرکت روی یکدیگر سر بخورند . در واقع غضروف به عنوان ضربه گیر شناخته می شود.
چه چیزی باعث آسیب های مفصل آکرومیوکلاویکولار می شود؟
دو استخوان مفصل AC توسط چهار رباط به همدیگر متصل می شوند . زمانی که آسیبی به مفصل AC وارد می شود ، رباط ها تحت فشار قرار گرفته و استرس ناشی از آن منجر به جدا شدن رباط و مفصل می شود .در مفصل AC ممکن است دو نوع آسیب ایجاد شود : آسیب های تروماتیک و آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد
آسیب های تروماتیک :
این نوع آسیب زمانی اتفاق می افتد که مفصل دچار اختلال شود. در این هنگام رباط هایی که دو استخوان مفصل را در کنار هم نگه می دارند ممکن است بیش از حد کشیده شده و شانه از هم جدا شوند .این رخداد با دررفتگی شانه که مفصل گوی و کاسه را درگیر می کند تفاوت دارد.
آسیب هایی که ناشی از ضربه هستند معمولا شایع تر هستند برای مثال افرادیکه روی قسمت بیرونی شانه زمین می خورند ، دوچرخه سواری که که تصادف می کند و یا کارگری که از نردبان سقوط می کند .
آسیب های ناشی از استفاده بیش از حد :
این نوع از آسیب به دلیل فشار مکرر و به مرور زمان روی مفصل رخ می دهد .در مفصل – غضروف انتهای آکرومیون و استخوان ترقوه – در برابر سایش و پارگی محافظت می کنند . باگذشت زمان ، استفاده بیش از حد از مفصل منجر به پارگی رباط ،ساییدگی غضروف و آرتریت می شود . این نوع از آسیب مفصل هم در میان افرادیکه کارهای مکرر انجام می دهند شایع است. برای مثال :
- وزنه برداری سنگین .
- مشاغلی که نیاز به کار فیزیکی توسط بازو را دارند.
آسیب های مفصل AC نسبت به شدت آن درجه بندی می شود . این درجه بندی براساس میزان جداسازی رباط های مفصل است.
درجات اختلال مفصل AC
به طور کلی جداسازی مفصل AC در سه درجه طبقه بندی می شود که از دررفتگی خفیف تا جدایی کامل را شامل می شود:
درجه اول : در این گرید یک جابجایی خفیف در مفصل اتفاق می افتد و رباط آکرومیوکلاویکولار ممکن است مقداری کشیده یا پاره شود . این مرحله جزء شایع ترین آسیب های مفصل AC می باشد.
درجه دوم: در این گرید در رفتگی جزئی در مفصل ایجاد می شود که ممکن است در معاینه بالینی مشخص نشود . در اینجا رباط آکرومیوکلاویکولار به طور کامل پاره شده است و خوشبختانه رباط های کوراکوکلاویکولار سالم هستند .
درجه سوم : در این گرید مفصل به طور کامل جدا می شود .به عبارتی رباط آکرومیوکلاویکولار، رباط های کوراکوکلاویکولار و کپسول اطراف مفصل کاملا پاره شده اند.به صورتی که با یک معاینه فیزیکی کاملا معلوم است که رباطی دیگر از مفصل حمایت نمی کند ،شانه زیر وزن بازو افتاده و ترقوه به سمت بالا هل داده شده است .
علائم آسیب مفصل AC
زمانی که مفصل AC دچار آسیب شود ممکن است موارد زیر را تجربه کنید :
- ایجاد درد و تورم در کل شانه.
- وجود تورم و حساسیت روی مفصل AC.
- شانه قدرت خود را از دست می دهد
- ایجاد یک برآمدگی قابل مشاهده بالای شانه.
- دیگر نمی توان شانه را حرکت داد
- شنیدن صدای “ترک” و یا اینکه در زمان حرکت دادن شانه احساس می کنید که گیر کرده است .
- احساس ناراحتی در فعالیت های روزانه و وارد آمدن فشار به مفصل AC برای مثال – بلند کردن اشیاء از بالای سر و یا حمل اجسام سنگین در نزدیکی خود.
چگونه می توان اختلال مفصل AC را تشخیص داد ؟
زمانی که بر اثر یک حادثه به شانه شما ضربه وارد شد و شانه دچار درد و تورم شده حتما به پزشک مراجعه کنید . چرا که ممکن است مفصل AC آسیب دیده باشد . پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی شما را ارزیابی می کند ،سپس سوالاتی در مورد نحوه شروع درد و اینکه آیا تشدید پیدا کرده و یا تا الان درد آرام گرفته یا خیر .پزشک ممکن است از شما بخواهد ، موقعیتی که باعث شدت درد شما می شود را نشان دهید .
بعد از آن یک معاینه فیزیکی روی شانه انجام می دهد تا شما را از نظر حرکت ، قدرت ، انعطاف پذیری و موارد دیگری بررسی کند .همچنین آنها سایر مناطقی که مجاور مفصل AC هستند مانند گردن و قسمت بالایی پشت را معاینه می کنند تا ببینند که آنها مشکل اصلی هستند یا خیر .پزشک ممکن است برای تشخیص مجموعه ای از آزمایشات را تجویز کند. چرا که ممکن است آسیب مفصل AC را تشخیص داده باشد اما با آزمایشات تصویر برداری مانند سونوگرافی ،اشعه ایکس و یا MRI مطمئن می شود که تشخیص درستی داده است و میزان شدت آسیب را ارزیابی می کند .
متن سربرگ خود را وارد کنید
- درمان غیر جراحی
اکثر افراد مبتلا به این آسیب یا ورزشکاران حرفه ای که ممکن است شدت آسیب آنها بسیار باشد می توانند با انجام درمان های غیر جراحی به عملکرد طبیعی خود باز گردند ،حتی اگر مفصل دچار برآمدگی قابل توجهی شده باشد. بنابراین ارزش این را دارد که صبور باشیم و از درمان های غیر جراحی استفاده کنیم تا بدنمان به عملکرد معقول خود برگردد . چرا که هستند افرادیکه با وجود صدمات بسیار شدید بدون جراحی و با مدیریت مناسب بهبود پیدا کرده اند .
درمان های غیر جراحی می تواند استفاده از اسلینگ ، کمپرس سرد ، یا داروهای ضد التهابی ، فیزیوتراپی و … است که برحسب درجه ی آسیب پزشک برای شما تجویز می کند که به طور موثری در مدیریت درد تاثیر گذار است . به ندرت پیش می آید که پزشک برای شما از تکیه گاههای پیچیده برای کمک به کاهش درد و حرکت استفاده نماید . این درمان ها می تواند شامل :
- استراحت: استراحت اولین قدم در درمان شانه درد است. مدت زمانی که برای استراحت نیاز دارید بستگی به شدت آسیب شما دارد.
- کمپرس یخ : کیسه های یخ را در یک حوله نازک بپیچید و آنها را روی شانه خود بمالید. ارائه دهنده شما به شما خواهد گفت که چند وقت یکبار (و برای چه مدت) باید شانه خود را یخ کنید.
- مسکن‌های ضد درد : NSAIDهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند درد را تسکین و تورم را کاهش دهند. بیش از 10 روز متوالی از NSAID استفاده نکنید.
- تزریق کورتیزون : در صورتی که التهاب و تورم مفصل AC با مصرف داروهای ضد درد همچنان تداوم داشته باشد ، پزشک ممکن است تزریق کورتیزون را برای بیمار تجویز کند .
- فیزیوتراپی : بعد از تسکین درد پزشک شما را به فیزیوتراپ ارجاع می دهد .چرا که لازمه بازیابی قدرت و انعطاف پذیری ، فیزیوتراپ و توانبخشی است . در فیزیوتراپی بسته به شدت آسیب مفصل برنامه درمانی عبارتند از :
- برای تسکین درد مفصل AC می توانید از نوار چسب استفاده می کند .
- برای کاهش تنش و درد عضلانی از سوزن خشک یا ماساژ استفاده می شود .
- شروع تمرینات کششی بعد از تسکین درد
- بعد از چند جلسه انجام تمرینات کششی و دامنه حرکتی ، تمرینات تقویتی به مرور شروع می شود .
- برنامه های تمرینی برای بازگشت شخص به روال عادی و ورزش
- درمان جراحی
در صورتی که با انجام درمان های غیر جراحی همچنان شما درد دارید و یا برآمدگی شانه خیلی بد شکل باشد ، پزشک جراجی را توصیه می کند . جراحی بسته به شدت آسیب و ناحیه ایی که صدمه دیده متفاوت می شود .
یک جراحی ممکن است برش انتهای استخوان ترقوه تا به استخوان تیغه شانه (آکرومیون) ساییده نشود .
یک نوع جراحی دیگر بازسازی رباط هایی که به قسمت زیرین استخوان ترقوه متصل می شوند انجام می گیرند– مخصوص زمانیکه مفصل AC تغییر شکل قابل توجهی داشته -این نوع جراحی اگر چندین مدت بعد از آسیب هم انجام شود جواب می دهد.
این جراحی ها را می توان به صورت آرتروسکوپی یا باز، با پلاک یا بدون آن انجام داد. اگر در عمل جراحی از یک صفحه استفاده کنند ،معمولا پس از بهبودی صفحه را از شانه جدا می کنند . این موضوع را در نظر داشته باشید که حتما بعد از جراحی برای بازیابی و بازسازی حرکت و قدرت نیاز به فیزیوتراپی دارید .
نقش فیزیوتراپی در درمان اختلال مفصل AC
پس از اینکه آسیب مفصل AC تشخیص داده شد، نوع صدمه و میزان آسیب وارده هم شناسایی می شود. تا در زمان مراجعه نسبت به اطلاعات پزشکی یک برنامه درمانی متناسب با شرایط فرد طراحی شود .این برنامه می تواند شامل بسیاری از درمان های فیزیوتراپی باشد. یکسری از درمان ها شامل موارد زیر است :
مدیریت درد
در ابتدا فیزیوتراپ از روش هایی باید استفاده کند که درد را کنترل کند . در اینجا فیزیوتراپ از روش هایی مانند سرما و گرما استفاده می کند تا هم درد کنترل شود و هم تورم کاهش یابد .
تزریق کورتیزون برای مفصل AC
تزریق کورتیزون/استروئید به مفصل AC می تواند برای درمان جراحات یا درد استفاده شود. تزریق در مفاصل AC همچنین می تواند برای درمان شرایط زیر استفاده شود:
- استئوآرتریت اولیه، بیماری دژنراتیو استخوان که منجر به درد مزمن می شود.
- آرتریت تروماتیک: آرتریت ناشی از آسیب یا ضربه.
- استئولیز دیستال ترقوه: درد مفصل شانه به دلیل تخریب و آسیب استخوان.
ماساژ
نحوه ماساژ (درمان دستی) را به فیزیوتراپیست ها آموزش می دهند تا در در صورت لزوم، فیزیوتراپ عضلات اطراف شانه حرکت می دهد تا دامنه حرکتی ، انعطاف پذیری و قدرت آنها را افزایش دهد .
سوزن خشک
در این روش از یک سوزن نازک استفاده کرده و آن را به داخل تاندون آشیل وارد می کنند .هدف از اینکار شروع روند بهبودی و تقویت تاندون ها می باشد .
دامنه حرکت
مهم نیست آسیبی که به مفصل AC وارد شده به چه دلیلی است (بر اثر ضربه یا به دلیل استفاده بیش از حد) . چرا که هر دو مورد ، مفصل را تحریک کرده و باعث تورم و سفتی مفصل شده که در نهایت حرکت طبیعی (دامنه حرکتی) مفصل از بین می رود . دو مورد از مهم ترین حرکات مفصل AC – رسیدن دست به سراسر بدن و بلند کردن بازو تا بالای سر است . بنابراین بازیابی حرکت طبیعی شانه بسیار مهم است اما به همان اندازه نیز ضروری است که اجازه داده شود تا جراحت بدون وارد شدن فشاری به مفصل ابتدا بهبود پیدا کند.بنابراین فیزیوتراپ یک برنامه درمانی که شامل محافظت از مفصل و ترمیم حرکت است را برای شما طراحی می کند و بنابراین همزمان محافظت را چک می کند تا بتواند تمرینات دامنه حرکتی را انجام دهند.
آموزش قدرت
علاوه بر خود مفصل AC ،عضلات اطراف شانه نیز بعد از آسیب دیدگی ضعیف می شوند . برای اینکه بدن به عملکرد طبیعی خودش برگردد (هماهنگ بودن تمامی اعضا) ، باید عضلات شانه و اطراف آن ، آرنج و همچنین عضلات بالای کمر همزمان با هم کار کنند . بنابراین علاوه بر اینکه از مفصل شانه محافظت می کنید باید آن را تقویت کنید تا قدرت درتمامی اعضای عضلات نیمه ی بالای بدن متعادل شود .بنابراین فیزیوتراپ یک برنامه تمرینی برای تقویت عضلات اطراف شانه طراحی می کند .
تمرینات
یکسری از تمرینات کششی و تقویتی در زیر آورده شده است :
در صورتی که شانه شما برای مدتی بی حرکت مانده باشد ،ممکن است دامنه حرکتی (تحرک عضله) از دست رفته باشد . تمرینات کششی به بازیابی دامنه حرکتی کمک می کند . برای شروع تمرینات کششی را حداقل یکبار در روز انجام دهید ، البته در صورتی که در حین انجام تمرین و بعد از تمرین درد نداشته باشید . اگر تمرینات را با درد انجام دادید حتما استراحت کنید و بگذارید که درد شانه بهبود پیدا کند .
تمرینات آونگ
معمولا فیز یوتراپ این تمرین را به محض بهبودی رباط برای شما انجام می دهد .
بایستید و پاها را به عرض شانه باز کنید . همانند تصویر دست سالم تان را روی تخت تکیه گاه کنید . دست صدمه دیده را آویزان کرده .و به آرامی بازو را به سمت جلو، عقب و به پهلو بچرخانید .آرام آرام دامنه حرکت را افزایش دهید . مرتب بازوی خود را از این طرف به آن طرف حرکت دهید تا به در جهت ،حرکت به 90 درجه برسد .
کشش شانه جلو
کنار چهار چوب درد یا گوشه ی دیوار بایستید . ساعد دست صدمه دیده را روی یک نقطه ثابت از دیوار یا در قرار دهید . حال به آرامی از ساعد دست دور شوید تا جلوی شانه کشیده شود . به مدت 10 تا 20 ثانیه در این وضعیت بمانید . 3 بار این ست را تمرین کنید .با این تمرین شما باید کشش ملایمی در قسمت جلوی شانه احساس کنید اما دردی نباید وجود داشته باشد .
کشش چرخشی خارجی
به پشت دراز بکشید و دستی که شانه آن صدمه دیده ، بازوی آن را 90 درجه نسبت به بدنتان قرار دهید و آرنج خم کنید تا دستتان به سمت سقف باشد.حال توسط فیزیوتراپ بازوی شما در شانه چرخانده می شود تا کف دست شما به سمت بالا باشد .به مدت 20 تا 30 ثانیه در این وضعیت بمانید .سپس استراحت کنید . این ست را 3-5 بار تکرار کنید .
تقویت مفصل AC
تمرینات ایزومتریک
در ابتدای کار برای تقویت شانه باید از تمرینات ایزومتریک شروع کرد .ایزومتریک به معنای انقباض عضلات بدون حرکت است . در این تمرین از یک نوار مقاومتی برای تقویت شانه استفاده می کنند . برای شروع از نوارهایی با طول بلند استفاده کنید .به مرور اگر دیدید که برایتان آسان شده است می توانید نوار را کوتاه یا دو برابر کنید تا مقاومت بیشتری را ایجاد کنید.
چرخش داخلی
نوار را به جایی محکم ببندید . با دست صدمه دیده نوار را در راستاری شکم خود بکشید و دوباره آرنج را در کنار خود نگه دارید . این تمرین را در 3 ست و هر بار 10 بار انجام دهید .توجه داشته برای اینکه بخواهید مقاومت بیشتری خرج کنید باید در حین انجام این تمرین خود را بچرخانید .برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.
چرخش خارجی
نوار را به چیزی ثابت متصل کنید، یک سر آن را توسط دست صدمه دیده نگه دارید، مطابق تصویر بازو را ثابت نگه دارید اما آرنج خم شود . حال نوار را به صورتی بکشید که دست و ساعد از بدن فاصله بگیرد درحالی که آرنج در کنار پهلوی خود نگه داشته اید . سپس دست را برگردانید . این تمرین را در 3 ست و در هر ست 10 بار تکرار کنید . بین ست ها یک دقیقه استراحت کنید.
ربایش/بالا بردن جانبی
بایستید . با استفاده از نوار مقاومت، روی یک سر نوار بایستید و سر دیگر آن در با دست صدمه دیده بگیرید . حال نوار را بکشید . به صورتی که آرنج صاف نگه داشته شود . دست خود را در راستای شانه به سمت بالا بکشید (مطابق تصویر) . این تمرین را در 3 ست و در هر ست 10 بار تکرار کنید .این تمرین را نیز می توانید با یک دمبل کوچک انجام دهید .
سوالات متداول
آیا تمام آسیب ها و جداسازی مفصل AC نیاز به جراحی دارد؟
خیر . جداسازی های مفصل AC که در درجه 1 ،2 یا 3 هستند نیازی به جراحی ندارند و با مدیریت مناسب و انجام فیزیوتراپی به موقع بهبود پیدا می کند . فقط برخی از آسیب ها ی درجه 3 و بالا برای بهبودی نیاز به جراحی دارند .
چه مدت زمان می برد که آسیب مفصل AC بهبود پیدا کند ؟
به طور کلی با مدیریت مناسب درد و تورم 2 تا 6 هفته باقی می ماند و پس از آن امکان بازگشت به فعالیت وجود دارد .
علت اصلی جدا شدن مفصل AC چیست؟
جدا شدن مفصل AC یا شانه عمدتاً ناشی از یک رویداد ناگهانی و آسیب زا ناشی از هر حادثه یا عمل خاصی است. دو توضیح متداول در مورد جدایی شانه عبارتند از ضربه مستقیم به شانه، که عمدتاً در فوتبال، هاکی یا راگبی دیده می شود، یا افتادن روی دست باز که عمدتاً پس از افتادن از اسب یا دوچرخه دیده می شود.
و در آخر
همانطور که در مقاله خواندید مفصل AC (Acromioclavicular) یک مفصل کوچک بین آکرومیون )تیغه شانه( و استخوان ترقوه است. این مفصل بین اسکلت بدن و بازو یک پیوند ایجاد می کند . در واقع این مفصل نقش مهمی در استفاده از بازو (بالا و پایین بردن بازو) دارد . معمولا ضربه خوردن به شانه در قسمت خارجی آن (مانند سقوط از دوچرخه یا بلندی) و یا استفاده بیش از حد از شانه به طور مداوم در فعالیت هایی مانند رشته های ورزشی می تواند منجر به آسیب مفصل AC شود .این آسیب بیشتر در مردان دیده شده تا در زنان . درد و تورم ودر موارد حادتر جداشدن کامل مفصل AC از علائم و نشانه های این اختلال محسوب می شود .از بهترین راههای درمان داروهای ضد التهابی و فیزیوتراپی است . چرا که لازمه رسیدن به قدرت و انعطاف پذیری و به روزهای اولیه فیزیوتراپی است . شما می توانید از طریق تخصصِی ترین موسسه یعنی كلينيك فیزیوتراپی باران با فیزیوتراپیست های ما در ارتباط باشید واز مشاوره و معاینه ی فیزیوتراپی رایگان استفاده نمایید تا به راحتترین شکل ممکن درمان شوید .
بدون دیدگاه